NEPOTİZM NE DEMEKTİR ?
•Nepotizm Rönensans öncesi dönemlerde Katolik papaların yeğenlerini kardinallik gibi önemli mevkilere getirip ayrımcılık yapmasından dolayı Latincede yeğen anlamına gelen nepot kelimesinden türetilmiştir.
•Tdk ‘ da karşılık olarak akraba ve yakın arkadaşları kayırma olarak belirlenmiştir.
NEPOTİZM NEDİR ?
•Nepotizm öncelikli olarak iş hayatında akraba eş dost yönünde pozitif bir şekilde belirli olarak ayrımcılık yapmak diğer kişi ve kurumların beceri yetenek ve bilgilerini gözetmeksizin sonuca varmaktır.
Kayırma Çeşitleri
•Eş- dost kayırmacılığı KRONİZM
•Siyasal ve Dinsel kayırma PATRONAJ
•İktidar ve seçmen kitlesine kayırmacılık KLİENTELİZM
Favoritizm ve Nepotizm Bağlantısı
•Nepotizm kavramının, daha genel anlamda ayrıcalıklı grup (favored group) anlamındaki kelime kökünden gelen Favoritizm kavramı altında incelenmesi mümkündür. Favoritizm kavramı, toplulukların iç grup ve dış grup olarak ikiye bölünmesi ile oluşur ve bölünme sırasında, entik ve bölgesel ayrımcılık, tarikatçılık, mezhepçilik gibi sebeplerle oluşturulan iç gruplara ayrıcalık verilmesi ve dış grupların dışlanması durumudur.
Adam Kayırma Psikolojisi Nedir?
Adam kayırma hepimizin bildiği iltimas kavramı içerisinde yer almakta hatta aynı anlama gelmektedir. Sosyal kimlik teorisinin kuramcılarının bir araştırmasında kişiler genelde kendilerine yakın görüşte olan insanları her zaman yanlarında istemektedirler. İnsanın kendi kabiliyeti, becerisi, başarısı dışında bir mevkiye ya da bir konuma getirilmesidir. Genelde sadece akrabalık ilişkilerine göre kişileri seçmedir. Aynı zamanda adam kayırma hanedan ya da monarşi gibi bir sistem içerisinde oldukça benzer yönler vardır. Özellikle geleneksel yöntemlerin çok olduğu toplumlarda adam kayırmacılık oldukça fazladır. Özellikle aile şirketlerinin, aile işletmelerinin adam kayırmacılığı yapmaları oldukça sık görülür. Ancak bunlar ülke ekonomisine etki eden aile şirketlerinde görülmesi de hem ekonomiye hem de şirkete oldukça olumsuz etkileri olmaktadır.
Adam Kayırmanın Çalışanlar Üzerinde Etkileri
•Adam kayırma toplum içinde daha çok torpil olarak bilinmektedir. Halk dilinde torpil, insanların bir tanıdıkları vasıtası ile istedikleri konuma gelmelerini göstermektedir. Şu son zamanlarda adam kayırmanın çoğaldığı bir noktada insanların geleceklerine dair kaygıları artmaktadır. Hem ülke olarak hem de toplum olarak insanlar çok kolay depresyona ve benzeri rahatsızlıklara girebilmektedir. Çünkü toplumun huzursuzluğu sürekli kısır döngü içerisinde olan bugünü kurtarmaya dönmüş durumdadır. Toplum kayırma, rüşvet, iltimas gibi nedenlerden dolayı çöken ahlak yapısını görmektedir.
Adam Kayırmanın Çalışanlar Üzerinde Etkileri
•İşe girmek isteyen bir kişinin bir tanıdığı olmaması durumunda yaşadığı kaygı durumu insanları ister istemez psikolojik etkilemektedir. Çünkü kişi de yalnız duygusu ve beraberinde baskıya maruz kalması birçok şeyi tetiklemektedir. Kişi bu duyguları en çok işe girdiği bir yerde kayırmanın fazla olduğu ortamda hisseder. Günümüzde bu sebeplerden intihar eden kişiler bile çıkmaktadır. Aynı zamanda toplum içerisinde suç oranlarının yükselmesine de neden olmaktadır. Toplum içerisinde eşit davranma olgusunun eksikliği insanları ahlak dışı yollara sürüklemektedir. Aynı zamanda unutulmamalıdır ki adam kayırmanın olduğu bir yerde üreten ve başarılı işler çıkması oldukça zordur. Toplumun ilerlemesi ancak liyakat sistemine bakar.
•Sonuç olarak adam kayırma toplum üzerinde psikolojik etkilere sahip olan bir kavramdır. Bu durumda insanların kendi gelecekleri için kaygıya kapılmaları aynı zamanda ülkenin geleceği içinde kaygıya kapıldıklarını gösterir.
Adam kayırma ve Dini boyutu
•Soru: Herhangi bir işte torpil yapmak haram mı? Mesela çok dindar olduğu bilinen bir milletvekili devamlı kendi ailesi, akrabaları dost ve yakınları için torpil yapıyor. Onları kamu kurumuna yerleştiriyor, ihale almalarında aracılık ediyor, yüksek makamlara gelmesi için çaba harcıyor. O makamları, o işleri, o ihaleleri hak eden insanların alması gerekmiyor mu? Konuştuğum bazı kişiler bunun günah değil aksine sevap olduğunu söylüyor ve “akrabaya yardım ve iyilik görevimizdir” diyor. Gerçekten onların dediği gibi bu bir iyilik midir? Peki akrabaya iyilik olabilir ama ya akraba olmayanlara? Bir kamu kurumunda çalışmak için sınava giren arkadaşım var. Çok iyi İngilizce biliyor. İşinde mükemmel. Ama işe o giremedi. Arkadaşımın yerine, mesleki olarak yetersiz ve İngilizce sınavında barajı geçemeyen bir bayan girdi. Bu olur mu? (A.İ.)
•Haram ve günahtır
Cevap: Adaleti saptıracak, başkasının hakkına engel olacak biçimde torpil yapmak, adam kayırmak haramdır ve en büyük günahlardan biridir. Zaten toplumun bu hale düşmesinin temel sebebi, bizdeki torpil ve adam kayırmadır. Size bir örnek vereyim: Mahzum kabilesinin ileri gelen ailesine mensup bir kadın, hırsızlık yapmış ve yakalanmıştı. Yasaya göre suçu sabit olan bu kadının elinin kesilmesi gerekirdi. Peygamberimiz, bu kadının elinin kesilmesine karar verdi.
Toplumun eşraf takımı, böyle bir cezanın, şerefli bir ailenin kızına uygulanmasını kabul edemiyordu. Cezanın kaldırılması için aracılar göndermek istediler. Peygamber’in çok sevdiği genç Üsame’yi aracı yaptılar. Üsame, durumu anlatıp Allah Elçisi’nden bu cezanın, bu eşraf kadınına uygulanmamasını istedi. Peygamberimizin cevabı gayet sert ve netti: “Sen Allah’ın bir hükmünü uygulamamam konusunda bana şefaat mi ediyorsun? Allah’a andolsun ki Muhammed’in kızı Fatıma da çalsa, onun elini de keserim.”
Kaynakça
•https://www.haberturk.com/nepotizm-nedir-nepotizm-ne-demek-2509001-ekonomi
•http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&kelime=NEPOTİZM
•https://tr.wikipedia.org/wiki/Nepotizm
•https://www.ensonhaber.com/ipucu/920-nepotizm-nedir
•https://www.ozelpsikolog.com/adam-kayirma-psikolojisi-nedir/
•http://www.gazetevatan.com/suleyman-ates-73869-yazar-yazisi-adam-kayirmak-torpil-ve-rusvet-toplumu-curutur/ • • •
